کتاب ایلیاد

درباره کتاب ایلیاد

در سه‌هزار سال پیش دو منظومه به زبان یونانی قدیم سروده شده که شاید بیش از هر اثر ادبی دیگر در سراسر جهان شهرت و اعتبار داشته باشد. منظومهٔ اول را که باید «حماسهٔ یونانیان قدیم» دانست به زبان یونانی «ایلیاس» یا «ایلیادوس» می‌نامند و وجه تسمیهٔ آن از کلمهٔ «ایلیون» یکی از نام‌های شهر «تروا» در آسیای صغیر است که «پرگام» نیز به آن می‌گفته‌اند و یونانیان قدیم ده سال آن را شهربند کردند و سرانجام گشادند. آثار این شهر را اروپاییان در جایگاهی که اکنون به نام «حصارلیغ» دهکده‌ای است در ترکیهٔ امروز یافته‌اند. این حماسهٔ منظوم بزرگ شامل ۲۴ سرود است که هر یک از آن‌ها ایلیادوس نام دارد و به همین جهت همهٔ کتاب را نیز به همین نام خوانده‌اند. در برخی از زبان‌های اروپایی این کلمه را ایلیاد تلفظ می‌کنند و در عرف زبان فارسی نیز به همین نام معروف شده است.

منظومهٔ دوم را به یونانی «ادوسئوس» می‌نامند و این کلمه در برخی زبان‌های اروپایی «اودیسه» خوانده می‌شود و در فارسی نیز بیشتر به این نام شهرت دارد. دربارهٔ اینکه گویندهٔ این سخنان کیست و در چه زمانی می‌زیسته و آیا هردو کتاب از یک سراینده است و یا از دو گویندهٔ مختلف بسیار سخن رفته است و شمه‌ای از آن سخنان درین دیباچه و یا ضمایم کتاب خواهد آمد. از دیرباز سرایندهٔ هر دو منظومه را یک تن دانسته و او را به زبان یونانی «اومیروس» و به زبان لاتین «هومروس» نامیده‌اند. در کتاب‌های قدیمِ ما به رعایت اصل یونانی نام وی را «اومیروس» نوشته‌اند و در زبان‌های اروپایی به پیروی از زبان لاتین Homer و Homère ضبط کرده‌اند، به همین جهت در ایران امروز بیشتر به نام «همر» یا هومر معروف شده است. برخی احتمال داده‌اند که وی در قرن دهم پیش از میلاد زیسته باشد و هفت شهر مختلف یونان را زادگاه او دانسته‌اند.